Metoda Vojty

Metoda Vojty to dziś synonim jednej z najskuteczniejszych metod fizjoterapii, przede wszystkim dedykowana jako metoda rehabilitacji niemowląt, ale szeroko stosowana wśród dzieci i dorosłych. Vojta, w wyniku niemal pięćdziesięciu lat pracy nad rozwojem metody, praktykowania jej i ciągłego ulepszania, stała się nieodzownym narzędziem pracy lekarzy, fizjoterapeutów, a także koterapeutów, czyli rodziców dzieci z dysfunkcjami neurologiczno-motorycznymi. Jest to metoda diagnostyczna, jak i terapeutyczna, której skuteczność potwierdzono w ośrodkach zdrowia na całym świecie. Jednak Vojta to nie tylko metoda, to także jej twórca, prof. Vaclav Vojta, który poświęcił jej całe swoje zawodowe życie. Wniósł on ogromny wkład i zaangażowanie w opracowanie i promowanie efektywnych działań na rzecz rehabilitacji niemowląt między innymi z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego.

Václav Vojta,

twórca metody od jego imienia nazwanej metodą Vojty. Urodził się 12 lipca 1917 roku w Mokrosuky w Bohemii, w Czechosłowacji (obecnie Czechy). W 1937 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Karola w Pradze. Z powodu okupacji niemieckiej zmuszony był je przerwać do 1947. W tym samym roku rozpoczął specjalizacje w neurologii i neurologii dziecięcej. Po ukończeniu studiów w 1948 roku został adiunktem w Klinice Neurologicznej Uniwersytetu Karola w Pradze. Był tam asystentem prof. Hennera. Otrzymał od swego ówczesnego koordynatora, zadanie znalezienia terapii dla dzieci z porażeniem mózgowym dla nowo otwartej kliniki w północno-wschodniej Bochemii. Wówczas to Vojta odkrył podstawę swojej późniejszej metody rehabilitacyjnej. W 1954 roku uzyskał tytuł specjalisty neurologii. Swoją rezydenturę u prof. Hennera zakończył dwa lata później. W 1957 roku zdał egzamin i został specjalistą neurologii dziecięcej.

W 1956 roku został powołany na stanowisko kierownika Zakładu Pediatrii Kliniki Neurologii Wydziału Lekarskiego Nr 4 Uniwersytetu Praskiego. Tam pracował do 1961 roku, kiedy to powierzono mu zarządzanie wydziałem ambulatoryjnym neurologii dziecięcej w Pradze. Tu także prowadził warsztaty dla fizjoterapeutów dotyczące wzorców ruchowych motoryki spontanicznej niemowląt, dzieci i młodzieży oraz seminaria dla lekarzy na temat prowadzenia diagnozy dzieci zagrożonych nieprawidłowym rozwojem. W 1961 roku został również mianowany Dyrektorem Szpitala Dziecięcego specjalizującego się w leczeniu porażenia mózgowego.

W wyniku zawirowań politycznych w Europie i w związku z inwazją wojsk Układu Warszawskiego, w sierpniu 1968 roku Vaclav Vojta z żoną i trojgiem dzieci nie wrócił z pobytu wakacyjnego w Jugosławii do kraju. Zdecydował się na emigrację i schronił się w Republice Federalnej Niemiec. Jesienią został zatrudniony w Uniwersyteckiej Klinice Ortopedii w Kolonii jako asystent prof. Imhäuser‘a. Dostał tym samym szansę na rozwój studiów kinezjologicznych i dalszych badań. Prowadził też kursy diagnozy dla lekarzy, jak również warsztaty terapii dla fizjoterapeutów. Powstał wówczas zespół opracowujący metodę Vojty. Jednym z członków owego zespołu była Monika Hahlen, która obecnie bierze udział w szkoleniach metody Vojty dla polskich terapeutów. W 1974 roku prof. Vojta wydał monografię zatytułowaną „Die zerebralen Bewegungsstörungen im Säuglingsalter – Frühdiagnose und Frühtherapie” („Porażenie mózgowe u niemowląt – wczesna diagnoza i terapia”), zawierającą kompletną wiedzę na temat metody Vojty w zakresie diagnostyki i terapii. W 1974 otrzymał też nagrodę Heinrich’a-Heine’go – najwyższe odznaczenie Niemieckiego Towarzystwa Ortopedii.

Wiosną 1975 roku Vojta przeniósł się z Kolonii do Centrum Dziecka w Monachium w Górnej Bawarii. Tam kierował działem rehabilitacji i był zastępcą szefa wydziału prof. Theodore’a Hellbrügge’go. W tym ośrodku również powstał zespół lekarzy i terapeutów zajmujących się rozwojem metody Vojty. W 1984 roku utworzył Międzynarodowe Stowarzyszenie Vojty – „Internationale Vojta-Gesellschaft e.V” odpowiedzialne za kształcenie instruktorów metody Vojty oraz organizację szkoleń i kursów dla fizjoterapeutów i lekarzy. Stowarzyszenie nadal prężnie działa szkoląc terapeutów na całym świecie. Co roku organizowane są seminaria dla lekarzy w tematyce badania kinezjologicznego i neurologicznego niemowląt i dzieci. Dziś kursy terapeutyczne i diagnostyczne metody Vojty odbywają się między innymi w: Czechach, Słowacji, Holandii, Austrii, Hiszpanii, Norwegii, Polsce, Korei, Japonii, Meksyku, Włoszech, Argentynie, Chile, Francji, Szwecji, Wenezueli i Indiach. Sam Vojta pracował w Centrum Dziecka do 31 grudnia 1995 roku, kiedy to odszedł na emeryturę. Kontynuował jednak pracę jako naukowiec, lekarz i nauczyciel do ostatnich dni. Zmarł 12 września 2000 roku po ciężkiej chorobie.

Vaclav Vojta za swą pracę i publikacje był wielokrotnie wyróżniany. Był laureatem wielu prestiżowych nagród i zdobył uznanie środowiska akademickiego na całym świecie. Oprócz wspomnianego odznaczenia Heine’go otrzymał również:

  • 1979 medal “Growing with Each Other” (Rośnijmy razem) od „Aktion Sonnenschein”
  • 1983 Nagroda Ernst’a von Bergmann’a za szkolenia i edukację medyczną od Federalnej Izby Lekarskiej
  • 1984 Bundesverdienstkreutz „Krzyż Zasługi Republiki Federalnej”
  • 1990 medal Meinhard’a von Pfaundler’a za szkolenia i edukację pediatryczną od Stowarzyszenia Pediatrów Niemieckich
  • 1994 najwyższe wyróżnienia w Korei i Japonii; profesor honorowy w College Catholicum Medicinae w Seulu w Korei Południowej
  • 1996 mianowany profesorem nadzwyczajnym neurologii i neurologii dziecięcej oraz ponownie przyjęty do kadry pedagogicznej Uniwersytetu Karola w Pradze
  • 1999 nagroda Theodor’a Hellbrügge’go za szczególne zasługi dla promocji i rozwoju oraz dalszy rozwój rehabilitacji od „Aktion Sonnenschein”
  • X 2000 pośmiertnie Order Zasługi Republiki Czeskiej od prezydenta Vaclava Havla

Napisał również ponad 100 prac naukowych i dwie kompletne monografie, którymi to pracami przyczynił się do usystematyzowania wiedzy na temat kinezjologii rozwoju: Die zerebrale Bewegungsstörungen im Säuglingsalter (“Porażenie mózgowe u niemowląt”) oraz Vojta-Prinzip (“Pryncypium Vojty”).